Δημοσιεύθηκε στη Ναυτεμπορική

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) συνήθως αντιμετωπίζεται ως μια λειτουργικότητα που ενσωματώνεται στις εφαρμογές πληροφορικής.

Αν και αυτή η αντίληψη είναι προφανής και σωστή, είναι ταυτόχρονα και περιοριστική. Στο πεδίο της πληροφορικής, η ΤΝ επιδρά άμεσα στην ίδια τη διαδικασία ανάπτυξης και παραγωγής των πληροφοριακών συστημάτων (ΠΣ).

Αυτή η διάσταση σπάνια αναφέρεται σε μη τεχνικούς κύκλους και είναι σημαντικό να τονιστεί.

Θα αναφερθούμε στις αλλαγές αυτές σε τέσσερις άξονες: τους ανθρώπους, τις δομές, την κουλτούρα και τον ρυθμό προόδου.

Άνθρωποι

Στη βάση τους, τα εργαλεία ΤΝ είναι αυτό ακριβώς: εργαλεία, τα οποίαεπιταχύνουν τη μετάβαση από την ιδέα στην υλοποίηση.

Η επιτάχυνση αυτή, όμως, για να αξιοποιηθεί κατάλληλα, χρειάζεται ανθρώπους με ικανότητα, αλλά κυρίως θέληση.

Οι ομάδες εργασίας σήμερα πρέπει να αποτελούνται από άτομα με την αυτοπεποίθηση να πατήσουν «φρένο» όταν χρειάζεται να σκεφτούν βαθιά πριν συνεχίσουν, αλλά και με τον ενθουσιασμό και την ευαισθησία να αντιληφθούν πότε οι συζητήσεις παρατείνονται χωρίς να παράγουν αποτέλεσμα – περίπτωση στην οποία απλώς αρχίζεις να τρέχεις, ειδάλλως θα καείς στο ζέσταμα.

Χρειαζόμαστε ανθρώπους με μια «code-first» νοοτροπία – ή έστω με τη διάθεση να τη χτίσουν.

Codefirst νοοτροπία δεν σημαίνει ότι κάποιος είναι προγραμματιστής. Η καθαρά και στενά τεχνική γνώση, άλλωστε, γίνεται commodity· αυτό που μετρά πλέον είναι η θέληση, η κρίση, η ταχύτητα και η ικανότητα εφαρμογής ιδεών.

Δομές

Αυτή η μετατόπιση επιφέρει και μια μεγάλη οργανωτική συνέπεια: την επιπεδοποίηση των οργανισμών.

Πολλά μεσαία στελέχη, τα οποία επί χρόνια λειτουργούσαν ως «ρυθμιστές» ή «μοχλοί προώθησης», αποδεικνύεται ότι συχνά εισάγουν περισσότερη πολυπλοκότητα απ’ όση λύνουν.

Από την άλλη, στελέχη στη βάση της ιεραρχίας που ήταν ενίοτε αποκομμένα από τη λήψη αποφάσεων σχεδιασμού και υλοποίησης ΠΣ, πλέον μπορούν -και πρέπει- να εμπλέκονται στις διαδικασίες.

Τα εργαλεία ΤΝ διαπρέπουν ακριβώς στο να παράγουν κοινούς τόπους συζητήσεων μεταξύ κορυφής και βάσης της ιεραρχίας.

Μέχρι πρότινος αυτό το βαφτίζαμε «διοίκηση». Κατέληξε όμως να είναι γραφειοκρατική πολυπλοκότητα.

Εργαλεία τύπου low-code δίνουν σε στελέχη πρώτης γραμμής -ειδικούς στον τομέα τους- τη δυνατότητα να φτιάξουν πρωτότυπα γρήγορα και με ελάχιστο κόστος.

Αυτά τα πρωτότυπα μπορεί να μην επαρκούν μεν για παραγωγική χρήση, αλλά είναι υπεραρκετά για να μειώσουν την ασάφεια, να μειώσουν το «πέραδώθε» των αρχικών συζητήσεων και να περιορίσουν τις συζητήσεις – το scoping σε ένα επίπεδο πιο λειτουργικό και πρακτικό.

Έτσι τα έργα οργανώνονται πλέον σε ευθεία γραμμή: μία αρχική συνάντηση, μία ικανή ομάδα εργασίας, ένας καθαρός σκοπός, και αμέσως μετά γρήγορη μετάβαση σε πραγματικά παραδοτέα και ουσιαστικές αναθεωρήσεις, όχι σε συνεχείς κύκλους συναντήσεων.

Πρακτικά, λοιπόν, μετακινείται το επίκεντρο της ανθρώπινης δουλειάς από την παραγωγή στον συντονισμό.

Ο σημερινός μηχανικός -ή αναλυτής ή product owner- δεν χρειάζεται να γράψει από το μηδέν όλο τον κώδικα, ούτε να υλοποιήσει μόνος του κάθε διεργασία.

Χρειάζεται, όμως, να ενορχηστρώσει εργαλεία, μοντέλα, αυτοματισμούς και pipelines· να συνθέσει, να καθοδηγήσει και να επιλέξει.

Η ισχύς μετατοπίζεται από την «εκτέλεση» στη «διεύθυνση ορχήστρας»: στην ικανότητα να μετατρέπεις ένα σύνολο εργαλείων και συζητήσεων σε λειτουργικό αποτέλεσμα.

Αυτός ο νέος ρόλος εξηγεί γιατί οι μικρές ομάδες αποδίδουν πλέον περισσότερο από μεγάλες, ιεραρχημένες δομές, οι οποίες λειτουργούν με αδράνεια και συχνά μπλοκάρουν την ταχύτητα που απαιτεί η εποχή.

Κουλτούρα

Η κουλτούρα της «φιοριτούρας» έχει βαθιές ρίζες. Οι δάσκαλοί μας έλεγαν όχι απλώς να παραδίδουμε μια εργασία, αλλά να τη διανθίζουμε με περικοκλάδες, για να κάνουμε, αλλά και για να δείξουμε κιόλας ότι κάναμε κάτι με κόπο.

Επόμενο είναι αυτή η κουλτούρα να καταλήγει σε υπερπαραγωγές μικροεφαρμογών, ημιτελή παραδοτέα, άσκοπες συναντήσεις, προσπάθεια να «φαίνεται» δουλειά αντί να γίνεται δουλειά.

Σήμερα, αν θες περικοκλάδες μπορείς να τις παράξεις δωρεάν μόνος σου στο ChatGPT. Γιατί να πληρώσεις κάποιον;

Η πιο δύσκολη και επίπονη ερώτηση στα έργα πληροφορικής είναι η απλή -«το χρειαζόμαστε αυτό;»- και είναι δύσκολη ακριβώς επειδή η περιττή πολυπλοκότητα προστίθεται πολύ εύκολα χωρίς να το καταλάβουμε και σε μικρές δόσεις, τοκίζεται όμως πολύ γρήγορα.

Με την ΤΝ, όμως, επιβάλλεται μια νέα κουλτούρα ήσσονος προσπάθειας: όχι με την αρνητική έννοια, αλλά με την έννοια της ελάχιστης απαραίτητης ενέργειας για μέγιστο αποτέλεσμα.

Δεν χρειάζονται πλέον τρεις ομάδες εργασίας, τρία workshops και άλλη μία συνάντηση για επιβεβαίωση.

Δεν προλαβαίνει να σβήσει ο ενθουσιασμός: ξεκινάμε γρήγορα, δείχνουμε κάτι γρήγορα, διορθώνουμε γρήγορα και προχωράμε.

Ρυθμός προόδου

Η γρήγορη και επαναληπτική ανάπτυξη και αξιολόγηση παραμένει ως βασικό στοιχείο, αλλά πλέον γίνεται σε άλλους ρυθμούς.

Το κόστος πειραματισμού έχει σχεδόν μηδενιστεί: δοκιμάζεις,πετάς, ξαναδοκιμάζεις – χωρίς το παραδοσιακό κόστος σε χρόνο και ανθρώπινη ενέργεια.

Οι χρόνοι που συζητούσαμε στο παρελθόν -εβδομάδες, μήνες, ακόμα και τρίμηνα- αρχίζουν να φαίνονται υπερβολικοί.

Η ταχύτητα πλέον επιτρέπει σε μια ομάδα να σχεδιάσει, να παράξει και να αναθεωρήσει μέσα σε λίγες ημέρες.

Αυτό που παραμένει δύσκολο (και πιθανότατα θα παραμείνει) είναι το κόστος αλλαγής διαδικασιών που αφορούν ανθρώπους.

Εκεί συνεχίζουν να υπάρχουν συμφέροντα, αντιστάσεις και πολυπλοκότητα που δεν εξαλείφεται εύκολα.

Και ίσως αυτό είναι το πραγματικό στοίχημα: η ενέργεια που απελευθερώνει η ΤΝ να διοχετευτεί στην αντιμετώπιση της ανθρώπινης πολυπλοκότητας, εκεί όπου η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί.